Bir Anadolu Geleneği Olan Kırklama Merasimi Nasıl Yapılır?

Kırk uçurma töreninin uygulanma tarzı bölgeden bölgeye farklılık gösterir.

Halk içinde kırk çıkarma, kırklamak, kırk uçurmak yada kırkı çıkartmak olarak malum merasim, Anadolu’da yüz yıllardır yapılan ve günümüze kadar gelen eski bir adet ve nesiden nesile aktarılan geleneklerden bir tanesidir. Uygulanması bölgeden bölgeye değişim göstermekle beraber kırk uçurması, bebeğin doğumun itibaren kırk gün geçmesi üstüne kırk banyosu yaptırılması ve (kırklandıktan sonrasında) aile büyüklerini ziyaret etme olarak tanımlanmaktadır.

Geleneğe gore, doğumdan sonra olan ilk 40 gün lohusalar ve bebekler için mühim olduğuna inanılır. Bunun nedeni olarak hem annenin hem de bebeğin kırk gün süresince hastalıklara karşı yeterince dirence sahip olmadıklarından dolayıdır. Uzmanların doğumdan sonrasında bebeklerin ve lohusaların ilk zamanlarında temiz hijyenik ve sıhhatli mekanlarda bulunmaları ve temiz olmayan mekanlardan uzak durulmasını öneri etmeleri, söz mevzusu geleneğin devam etmesine yol açan nedenler içinde gösterilir.

Halen pek fazla annenin doğumdan kırk gün sonrasında yapmış oldukları kırk uçurması hazırlıkları, 40 banyosu, kırk sepeti hazırlanması ve kırk uçurma sepetine neler konur mevzuları ile alakalı bilgileri aşağıdaki makalemizde bulabilirsiniz.

Kırk Uçurma Nedir?

Kırk uçurma geleneği, en genel anlamı ile yeni doğan bebeğin doğumun itibaren kırk gün geçmesinden sonrasında annesiyle beraber aile büyüklerini ziyaret etmesi olarak tanımlanır. Halk içinde kırk basması olarak ifade edilen durumu engellemenin en etkili yolu olduğuna inanılır.

Kırklama denilen vaka ise bebeğin doğumundan başlayarak kırk gün sayılıp, kırkıncı gün annenin ve bebeğin yıkanması olarak delalet etmektedir. Kırkı çıkmadan önce dışarıdan gelen tehlikelere karşı açık olduğu düşünülen lohusa anne ve bebek için kırk gün sonunda kırklama töreni yapılır. Kırklama bununla birlikte anne ve bebeğin belirli günlerde bazı koşullara doğal olarak tutularak yıkanma işlemi olarak da tabir edilmektedir.

Kırklama olayı; doğumdan sonra olan kırkıncı günde veya yirminci ve kırkıncı günde de yapılmaktadır. Kırklama 20. günde yapıldığı zaman buna anne ve bebeğin “yarı kırkı” denilir. Eğer Kırklama olayı 20. gün yapılıyor ise, o vakit bebeğin yıkanacağı su 20 tas olmalıdır.

Kırk Uçurması Hazırlıkları

Kırk uçurması merasimi bazılarına göre saçma, lüzumsuz veya batıl inanç olarak isimlendirilir. Kırk uçurma geleneği pek çok şahıs tarafınca günümüzde halen devam eden bebek ile ilgili meydana getirilen anadolu geleneklerinin önderlik yapar. Eski Türklerde 40 banyosu yaptıran ve yeni giysiler giydirilen bebeğin, aynı biçimde kırk banyosu meydana getiren ve yakarma eden annesiyle beraber aile büyüklerini ziyaret etmelerinin mühim olduğu bilinir.

Kırk Banyosu Ne şekilde Yapılır?

Kırk uçurması yapılmadan öncesinde banyo yaptırma olayı vardır. Kırk banyosu ne şekilde ya da nasıl yapılır? Kırk banyosunun yapılma tarzıher toplumda değişik değişik usulde uygulanmaktadır. 40 banyosu yapma işlemi birtakım bölgelerde bebeğin banyo yapacağı su (40 tas) dolu kovanın içine tek tek okunmuş olan 40 buğday (pirinç) tanesini atılır ve bu su ile bebek yıkanır. Son olarak bu sudan 40 kaşık su bebeğin başından aşağı doğru dökülür. Su dökülürken, su aşağııı …. (bebeğin adı söylenir) yukarııı diyerek gene dua okunması mümkün. 

Son olarak kovanın dibinde kalan su ile anne banyo yaptıktan sonrasında kendi üstüne döker. Böylelikle kırk banyosu töreni bitmiş olur. Birtakım bölgelerde ise bebeği kırklama için yıkama suyuna 40 adet fasulye veya taş atılıp, her fasulye veya taş (doğal olarak ki temiz, mümkün ise kaynatılarak steril edilmiş), nazar boncuğu ve altın ile öncesinde bebek, sonrasında annenin banyosu ile kırk çıkarma banyosu yapılır. Banyodan sonrasında öncesinde anneanneye sonrasında da babaanneye gidilir.   

Kırk Uçurma Merasimi (Bebeğin İlk Ziyareti)

Kırk banyosunu meydana getiren bebek, aile büyüklerine ilk ziyaretini yapmak için ilk kez dışarıya çıkar. Öncesinde anneanneye sonrasında babaanneye kırk uçurmaya gidilir. Anneanneden içinde; şeker, tuz, pirinç, haşlanmış yumurta olan bir poşet, babaanneden de içinde tuz, yumurta, şeker, ekmek, soğan olan bir poşet alınır. Birtakım bölgelerde bu malzemelere ek olarak; un, pamuk ve bozuk para alındığı da belirtilir. Alınan malzemelerin anlamı ise;

– Un; Bebeğin ömrünün uzun olması,

– Şeker; Ağzı tatlı olsun,

– Tuz; Evin tadı tuzu gibi ömrü iyi olsun,

– Pirinç; Bolluk getirsin, ziyaret evinin bereketi geçsin,

– Yumurta; Sıhhatli olsun,

– Pamuk; Ak saçı sakalı uzasın,

– Metal bozuk para; bolca kazançlı olsun anlamına gelmektedir.

40 Uçurma Evi Hazırlıkları ve Merasimi

Bebeğin babaanne ve anneannesine yapmış olduğu ziyaretin sonrasında aile büyükleri ile beraber Kırk Uçurma Evi adında olan ziyaret evine gidilir. Ziyaret edilecek ev seçilirken; evin yüksek, havadar ve geniş olması önemlidir. Ev halkının sıhhatli, rahat, mutlu olmalarının yanı sıra maddi ve mevki bakımından yüksek düzeyde olması da önemlidir.

Bu ayrıntıların bebeğe iyi talih geçmesi bakımından mühim olduğu belirtilir. Ziyarete gidilen ziyaret evinde yeni anneye sütünün bolca olması dilenerek su ikram edilir, anne de bu suyu içer. Ziyaret için seçilen evin sahibi, bebeğin “Kırklama Anası” olarak burada yapılacak kırklama merasiminin sorumluluğunu alır.

Burada yapılacak olan törende salonda bulunan orta sehpaya temiz ve güzel şık bir örtü serilir ve örtünün üstüne içinde su bulunan şık bir kase koyulur. Kırklama Anası de bebeğin ilk ziyareti şerefine hazırladığı; şeker, un, pamuk, pirinç, tuz , yumurta ve bozuk para gibi besin ve materyalleri; şık bir sunum içinde sehpa üstüne bebeğe giderken vermek suretiyle hazırlar. 

Kırk Uçurma Evinde Meydana getirilen Tören

Kırklama anası öncesinde abdest alır, başına beyaz başörtüsünü bağlar, seremoni sehpasının başına geçerek, sürahi içinde bulunan sudan bir miktar doldurur ve daha evvelinden bebek için almış olduğu altını, su dolu tasa atar. Bebeğin annesinin alyansını da içerisine attıktan sonrasında bebeği eline alır. Kırklama anası, dualar okuduktan sonrasında içi altın dolu sudan 3 kere bebeğin başını ıslatır, yüksek sesle bebeğe iyi temennilerde bulunur. Ondan sonra suyun içindeki altını alır, bebeğe takar ve iyi dilekler ile annesine verir. Meydana getirilen tören sonrasında hazırladığı yiyecekleri ikram eder. 

Kırk Uçurma Sepetine Neler Konur?

Bebeğin kırkının çıkarılma töreni için pek fazla hazırlık yapılmaktadır. Bunlardan en önemli olanı de kırk uçurma sepetidir. Kırk uçurma sepetine neler koyulur? Sepete neler konulacağı bebeğin cinsiyetine göre değişir iken çoğunlukla; yumurta, çakıl taşı, buğday ve bunun gibi temel mazemelerin bununla beraber gene cinsiyete bağlı olarak birbirinden değişik hediyelik eşyalar da konabilmektedir.   

Aslolan Sebebi Anne ve Bebeğin 40 Günde Toparlanması

Anane olarak yerine getirilen kırk uçurmanın aslolan kaynağının aslına bakarsak bilimsel olması. Çünkü doğumdan kırk gün sonrasında hem annenin hem de bebeğin bedeni toparlanmaya başlar. Annenin doğumdan sonra dikişleri kırk gün içinde kelimenin tam anlamı ile iyileşirken, bebek dünyaya fakat kırk gün içinde adapte olur.

Bundan dolayı anne ve bebeğin bu kırk gün içinde evinizde istirahat etmesinin elverişli olacağı düşünülür. Anne ve bebeğin kırk gün sonrasında dışarı çıkması da fakat bu süre sonrasında güçlerini toplayıp keyifli zamanlar geçirebilmeleri anlamına gelir. 

Kırk uçurma nedir, kırk uçurma banyosu, kırk uçurma sepetine neler konur?